Helga Flatland

"Ostatni raz" to kolejna wyjątkowa powieść z Serii Dzieł Pisarzy Skandynawskich, które zawsze budzą we mnie moc przeżyć, niepokoju i wzruszeń. Minimalistyczna w akcji, bez gwałtownych zwrotów zdarzeń, bez fajerwerków, ale niosąca w sobie wiele emocji, obnażająca prawdę o trudnych rodzinnych relacjach, kryjących się pod płaszczykiem żalu, pretensji, niedomówień. Sigrid jest lekarką, pochodzącą z niewielkiej miejscowości w zachodniej części Norwegii; od kilku lat mieszka wraz z pełnoletnią córką, kilkuletnim synem i partnerem w Oslo, gdzie pracuje. Rodzinny dom, w którym pozostała już tylko jej matka Anne, odwiedza rzadko. Żyje swoim życiem, swoimi problemami i pracą. Relacja Sigrid z matką nie jest łatwa, zawsze gdzieś tlił się w niej żal za niespełnione dzieciństwo, za brak czułości ze strony matki, która całą swoją uwagę poświęcała choremu, niepełnosprawnemu mężowi. Dawne nierozwiązane sprawy, niewypowiedziane słowa, tłumiony od lat żal i pretensje mają znaczący wpływ na relację między kobietami. Złe samopoczucie Anne zmusza ją do wizyty u lekarza i wykonania szeregu badań; ich wyniki wskazują, że jest chora na raka, a zaawansowanie choroby nie rokuje dobrze. Anne nie za bardzo wie, jak powiedzieć Sigrid o nieuleczalnej chorobie, ale też ma świadomość, jak niewiele czasu jej pozostało. Kiedy wreszcie to robi, zarówno Sigrid z rodziną oraz jej brat zdają sobie sprawę, iż sytuacja ta to dla nich ogromne wyzwanie, że muszą się zmierzyć z nowym doświadczeniem, z okrutną prawdą i rzeczywistością. Mimo, że choroba wydaje się być przyczynkiem do zacieśnienia więzi między matką a córką, żadna z nich nie potrafi zdobyć się na szczerą, otwartą rozmowę, na wypowiedzenie żalów, pretensji, przyznanie się do błędów czy powiedzenie słowa przepraszam. Jednak kiedy stan Anne się pogarsza, to Sigrid słyszy od matki prośbę: „Pomóż mi umrzeć”. "Ostatni raz" to niełatwy dialog między matką a córką, choć trudno to nazwać dialogiem, kiedy więcej w nim milczenia niż słów. To też opowieść o tym, jak trudno jest w życiu zachować równowagę między rolami, które zostały nam przypisane przez życie – matki i żony, profesjonalnej lekarki i wrażliwego człowieka, który ma uczucia, przeżywa los pacjentów; to opowieść o trudnych sprawach, niekiedy wprost duszna od wzbierających emocji, przygniatająca, pełna tęsknot i rozczarowań, które człowieka dopadają w obliczu śmierci, gdy wszystko się kończy, kiedy zostaje już tylko ból i wspomnienia, ale ostatecznie przynosząca pewien spokój i ukojenie. Helga Flatland, uznawana za jedną z najważniejszych współczesnych norweskich pisarek, tworzy w powieści "Ostatni raz" znakomity psychologiczny portret rodziny, po raz kolejny ukazując trudne rodzinne relacje i stawiając pytanie o ich wartość w tych relacjach. Polecam !!!